โดย เด็กชายก้อง
เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา
กาดกองเก่าได้มีโอกาสจัดเวทีบอกเล่าประสบการณ์การค้นคว้ามรดกวัฒนธรรมของคุณมิซึโฮะ อิเคดะ นักศึกษาปริญญาเอก ภาควิชามนุษยวิทยา มหาวิทยาลัยเซดะ ประเทศญี่ปุ่น
หลังจากที่เธอได้ลงพื้นที่สำรวจชุมชนโบราณในจังหวัดแพร่ รวมทั้งสิ้น ๙ แห่ง
ได้แก่
๑. ต้นผึ้ง บ้านกลาง อ.สอง
๒. เวียงเทพ ห้วยหม้าย อ.สอง
๓. แม่คำมีวังช้าง อ.เมืองแพร่
๔. เวียงเหนือ บ้านเวียง อ.ร้องกวาง
๕. แม่บงเหนือ หัวทุ่ง อ.ลอง
๖. แม่รัง หัวทุ่ง อ.ลอง
๗.ไฮสร้อย / โกรนหลวง อ.ลอง
๘. ห้วยสวก อ.ลอง
๙. ตรอกสลอบ อ.วังชิ้น
จากการสำรวจชุมชนโบราณเหล่านี้ คุณมิซึโฮะได้สรุปลักษณะที่เหมือนกันของทั้ง ๙ ชุมชนนี้ ไว้ว่า แต่ละเมืองมีพื้นที่อยู่ระหว่าง 47-98 เอเคอร์ หรือประมาณ 227,480-474,320 ตารางวา มีทิศทางของแกนเมืองจากทิศตะวันออกเฉียงเหนือไปทิศตะวันตกเฉียงใต้ ทุกแห่งจะตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำยม หรือริมน้ำ ที่เป็นสาขาของแม่น้ำยม โดยเมืองที่มีพื้นที่ขนาดใหญ่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำยม ส่วนเมืองที่มีพื้นที่น้อยตั้งอยู่ริมลำน้ำสาขา อาจใช้ระบบน้ำเพื่อการคมนาคม และมีข้อสันนิษฐานว่าเมืองแพร่เป็นศูนย์กลาง ส่วนที่เหลือเป็นเมืองบริวาร ใช้ระบบน้ำในการเชื่อมโยงกัน
ปัจจุบันได้มีการตั้งชุมชนแห่งใหม่อยู่ข้างๆกับชุนชนเก่า อาจเกิดจากการพัฒนาเมืองไปยังพื้นที่ใหม่ พื้นที่เก่าถูกละทิ้ง และกลายเป็นพื้นที่เพาะปลูก สิ่งที่ยังเหลืออยู่ในชุมชนโบราณเหล่านี้ไม่ใช่เมือง แต่เป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของชาวบ้าน มีเรื่องเล่าที่เป็นของชุมชนโบราณเหล่านั้น
สำหรับสิ่งที่ได้เรียนรู้จากการลงสำรวจพื้นที่นั้น คุณมิซึโฮะบอกว่า จากข้อมูลที่พบว่าชุมชนโบราณเหล่านี้มีการพัฒนาเมืองที่สัมพันธ์กับระบบน้ำ ใช้วิถีชีวิตอยู่ร่วมกับแม่น้ำ ทำให้เห็นว่า สิ่งแวดล้อมเป็นตัวกำหนดวิถีชีวิตและความเชื่อ
คำถามต่อจากนี้ ซึ่งจะเป็นข้อพิจารณาที่สำคัญ คือ การพัฒนาแบบใหม่ ที่มาอย่างรวดเร็ว มาเปลี่ยนแปลงสังคม ที่มีรากฐานมายาวนานนั้น ให้ประโยชน์แก่พวกเราจริงหรือ ?
ส่วนแผนในอนาคตต่อจากนี้ เธอจะลงพื้นที่อีกครั้งในเดือนมีนาคม ๒๕๕๖ เพื่อสำรวจในเชิงรายละเอียด ซึ่งจะเปิดรับอาสาสมัครร่วมเดินทางไปด้วยกัน ใครสนใจก็ติดตามข่าวกันได้..
หมายเหตุ - ไฟล์จาก Scribd อาจจะมีปัญหาเรื่องตัวอักษรไทย ดาวน์โหลดไฟล์ pdf จากแหล่งอื่นได้ที่ https://dl.dropbox.com/u/64698157/Ancient-ph/Ancient%20settlement%20in%20phrae.pdf
Ancient Settlement in Phrae
